Jak przetwarza się śmieci i odpady?

Gdzie przetwarza się odpady?

Aby śmieci mogły być sprawnie utylizowane i – jeśli to możliwe – odzyskane do dalszego użytku, powinny być wstępnie posegregowane już w gospodarstwie domowym. Gdy tak przygotowane odpady znajdą się już w komunalnym pojemniku, zostają odebrane przez profesjonalną firmę, wyznaczoną przez gminę. Następnie zostaną przewożone do spalarni lub sortowni odpadów.

Współcześnie dąży się do tego, aby maksymalnie wykorzystać energię z odpadów. Dlatego też większość z nich nie zostaje tak po prostu zniszczonych. W nowoczesnych spalarniach śmieci zamienia się je na energię, którą następnie można wykorzystać na przykład do podgrzewania wody w okolicznym systemie wodociągowym.

Z jakich etapów składa się proces przetwarzania śmieci?

Zamknięty proces, jakim jest gospodarka odpadami, przebiega w kilku etapach. Oto najważniejsze z nich:

Wstępne segregowanie odpadów – to zadanie nas wszystkich. Warto umieścić w domu kilka osobnych pojemników, które pozwolą bez większego wysiłku weprzeć ochronę naszej planety.
Zorganizowany odbiór i transport – profesjonalna firma, na zlecenie gminy, odbiera w określone dni odpady zebrane w śmietnikach komunalnych. Postępuje przy tym wg określonego kalendarza (np. we wtorki odbierając tworzywa sztuczne, a w środy odpady zmieszane). Następnie przewozi je do punktu odbioru w celu dalszej obróbki. Do wywozu śmieci wielkogabarytowych i budowlanych warto zatrudnić profesjonalną firmę.
Punkty odbioru (sortownie, spalarnie śmieci) w pierwszej kolejności rozdzielają odpady na te, które można ponownie wykorzystać, oraz takie, które zostaną zutylizowane. Odbywa się to na liniach sortowniczych, które w nowoczesnych obiektach są zautomatyzowane.
Przetwarzanie i utylizacja – w spalarniach odpadów, śmieci zostają przetworzone na energię elektryczną lub cieplną (która zasili na przykład lokalną sieć ciepłowniczą). Produkty, które można poddać recyklingowi, przetwarza się w różnych procesach technologicznych – na przykład szkło przerabiane jest na stłuczkę szklaną, z której produkuje się nowe opakowania szklane.

Sposoby zagospodarowania odpadów – metoda mechaniczno-biologiczna

Jedną z często stosowanych metod unieszkodliwiania odpadów jest metoda mechaniczno-biologiczna (MBP). To zintegrowany proces, który łączy – jak wskazuje nazwa – mechaniczne i biologiczne metody obróbki odpadów komunalnych. Celem tych działań jest redukcja objętości i masy odpadów, a przez to ograniczanie przestrzeni na ich składowanie i zmniejszenie ich negatywnego wpływu na środowisko.

Faza mechaniczna w przetwarzaniu śmieci metodą MBP

W pierwszym etapie, czyli w fazie mechanicznej, odpady są poddawane szeregowi procesów fizycznych, które mają na celu ich segregację i wstępne przygotowanie. To przede wszystkim:

Sortowanie – odpady są dzielone na frakcje nadające się do recyklingu (np. metale, plastik, papier) oraz na frakcje organiczne i resztkowe. Proces sortowania może być realizowany przy użyciu różnych technologii, takich jak separatory magnetyczne, sitowe, optyczne czy ręcznie
Rozdrabnianie mechaniczne – odpady są mechanicznie rozdrabniane w celu zmniejszenia ich objętości oraz przygotowania ich do dalszej obróbki biologicznej. Proces ten umożliwia efektywniejsze działanie mikroorganizmów w późniejszej fazie biologicznej.
Frakcjonowanie – polega na oddzieleniu materiałów o różnych właściwościach fizycznych, np. frakcji lekkiej i ciężkiej, co pozwala na bardziej precyzyjną obróbkę i dalsze przetwarzanie.

Faza biologiczna

Po zakończeniu fazy mechanicznej pozostała frakcje organiczne odpadów poddawane są fazie biologicznej, która może obejmować różne technologie, takie jak:

Kompostowanie – pozostałości organiczne są przetwarzane w warunkach tlenowych przez mikroorganizmy, co prowadzi do ich rozkładu, czyli biodegradacji i wytworzenia kompostu.
Fermentacja beztlenowa – mikroorganizmy rozkładają materię organiczną (taką jak odpady rolnicze, odpady spożywcze czy obornik) w warunkach beztlenowych, co prowadzi do produkcji biogazu (głównie metanu) oraz tzw. pofermentu, który może być stosowany jako nawozy lub wykorzystywany jako źródło energii.

Metoda MBP pozwala na ograniczenie ilości odpadów kierowanych na składowiska, zmniejsza emisję gazów cieplarnianych oraz umożliwia odzysk surowców wtórnych i energii. Jednocześnie proces ten wymaga zaawansowanej infrastruktury, a efektywność procesu zależy od jakości segregacji odpadów oraz stopnia zanieczyszczenia frakcji organicznej.

Sposoby zagospodarowania odpadów metodą termiczną

Jedną z metod unieszkodliwiania odpadów jest zagospodarowanie termiczne, które polega na spalaniu ich w wysokich temperaturach. Nowoczesne spalarnie odpadów wyposażone są w zaawansowane systemy oczyszczania spalin, co pozwala na bezpieczne dla środowiska unieszkodliwianie śmieci. Podobnie jak w przypadku poprzednio opisanej metody, celem jest redukcja masy i objętości śmieci, a także – o ile możliwe – wykorzystanie emitowanej w tym procesie energii.

Spalanie odpadów

Spalanie to najbardziej rozpowszechniona metoda termicznego przetwarzania odpadów. Proces ten odbywa się w specjalnych piecach (spalarniach), w których odpady są spalane w kontrolowanych warunkach, przy dostępie tlenu. Celem jest całkowite utlenienie materii organicznej, co prowadzi do powstania gazów spalinowych, popiołów i żużla. W trakcie spalania odzyskuje się energię, która może być wykorzystywana do ogrzewania lub produkcji pary wodnej (mającej zastosowanie w napędzania turbin wiatrowych). Wysoka temperatura przyczynia się do rozkładu wielu niebezpiecznych substancji chemicznych, chociaż część z nich, musi być usuwana w odrębnych w procesach oczyszczania gazów spalinowych.

Zagazowanie

Zgazowanie to proces, w którym odpady są przekształcane w gaz syntezowy (syngaz) poprzez ogrzewanie w obecności ograniczonej ilości tlenu lub pary wodnej. Syngaz składa się głównie z tlenku węgla, wodoru oraz dwutlenku węgla i może być wykorzystywany jako paliwo do produkcji energii lub jako surowiec do syntezy chemicznej. Proces zgazowania:

Zmniejsza emisje zanieczyszczeń: W porównaniu do tradycyjnego spalania, zgazowanie generuje mniejsze ilości zanieczyszczeń powietrza, takich jak dioksyny czy tlenki azotu.
Pozwala na odzysk cennych surowców: Z pozostałości po zgazowaniu można odzyskać metale i inne materiały nieorganiczne.

Piroliza

Piroliza to proces termicznego rozkładu odpadów organicznych w warunkach beztlenowych (bez dostępu tlenu) przy wysokiej temperaturze. W wyniku pirolizy powstają trzy główne produkty:

Ciecz (olej pirolityczny) – może być wykorzystywana jako paliwo lub przetwarzana na inne produkty chemiczne.
Gazy – zawierają głównie metan, wodór i tlenki węgla, które mogą być spalane w celu produkcji energii.
Stałe pozostałości (węgiel pirolityczny lub biochar) – mogą być wykorzystywane jako nawozy lub materiały budowlane.

Pozostałe metody unieszkodliwiania odpadów

Ważną rolę odgrywa również recykling, czyli przetwarzanie odpadów na nowe produkty, komponenty lub surowce. Dzięki recyklingowi oszczędzamy cenne zasoby naturalne i ograniczamy zanieczyszczenie środowiska. Przykładami surowców poddawanych recyklingowi są papier, szkło, metale czy tworzywa sztuczne.

Ostateczną metodą unieszkodliwiania odpadów, stosowaną gdy inne metody nie są możliwe, jest składowanie na specjalnie przygotowanych składowiskach. Nowoczesne składowiska wyposażone są w systemy uszczelnienia dna, odgazowania, monitoringu oraz oczyszczania wód odciekowych, co ogranicza negatywny wpływ na środowisko.

Składowanie i wywóz odpadów – o czym warto pamiętać?

Przede wszystkim należy mieć świadomość, że efektywna i bezpieczna dla środowiska gospodarka odpadami zaczyna się już w naszym domu. Wiele zależy od wspomnianej wcześniej segregacji odpadów, ale także rozsądnych codziennych wyborów: wielokrotnego używania plastikowych przedmiotów, oszczędzania papieru, czy wybierania produktów wytworzonych w sposób zrównoważony (np. z materiałów biodegradowalnych).

Im dokładniej posegregowane śmieci, tym proces ich przetwarzania będzie efektywniejszy – odbędzie się szybciej, mniejszym kosztem dla nas samych (dzięki niższym opłatom za wywóz odpadów), oraz dla środowiska. Wywóz odpadów trudnych (np. gruzu, odpadów budowlanych, starych mebli, sprzętu RTV i AGD) warto powierzyć profesjonalnej firmie – mamy wtedy pewność, że pozbywamy się śmieci zgodnie z prawem i w sposób bezpieczny dla środowiska.